Πέμπτη 21 Μαΐου 2009

Μάης

Φέτος την Πρωτομαγιά την πέρασα μακριά απ'την Κύθνο. Καθόμουν λοιπόν "την πρωτομαγιά το βράδυ" απολαμβάνοντας τα προτερήματα της αργίας, και "συνέλαβα" τον εαυτό μου να σιγοτραγουδά το "Μάη". Ανακάλυψα όμως ότι γνώριζα 4 στροφές, και 5 τσακίσματα και προβληματίστηκα... Αποφάσισα λοιπόν να ρωτήσω τη γιαγιά και τον παππού μου και να καταγράψω όλα τα στιχάκια που τους έρχονταν στο μυαλό, με σκοπό να συγκεντρώσω όσο πιο πολλά μπορώ. Λίγες μέρες αργότερα παρέλαβα απ' τη γιαγιά τις δύο "πολύτιμες" σελίδες τετραδίου. Με έκπληξη διαπίστωσα ότι πολλά απ' αυτά τα στιχάκια δεν τα είχα ακούσει ποτέ!

Κάπως έτσι πήρα την απόφαση να τα αναρτήσω στο blog, και να σας προτρέψω όλους να γράψετε όσα κι εσείς γνωρίζετε, με σκοπό να καταγράψουμε όσα περισσότερα καταφέρουμε να βρούμε... Ρωτήστε λοιπόν παππούδες, γιαγιάδες, θείους, νονούς και γονείς, και αναρτήστε τα αποτελέσματα της "έρευνας" στο blog ως σχόλια.

Παρατηρώντας το παραδοσιακό αυτό τραγούδι, κατέληξα στα εξής όσον αφορά στη δομή: Το τραγούδι ξεκινά με μία στροφή, ακολουθεί ένα τσάκισμα, και στη συνέχεια το γνωστό "Ανοίξαν τα σπαρθόπουλα, φεύγουν τα θερμιωτόπουλα". Δεν είναι όμως σαφές, τουλάχιστον σε μένα, ποιο τσάκισμα ακολουθεί ποια στροφή. Γι' αυτόν λοιπόν το λόγο, αποφάσισα να καταγράψω χωριστά τις στροφές και τα τσακίσματα.


Στροφές

Ήρχεν ο Μάης μάτια μου
ήρχε το καλοκαίρι
ήρχ' ο καιρός πουλάκι μου
που θα γενούμε ταίρι

Ο Μάης είναι περισσός
κι ας τα θερίζει ο γέρος
κι εμένα τα χεράκια μου
δεν είναι για το θέρος

Ο Μάης είναι περισσός
κι ο γέρος ας γκαρίζει
κι εκείνος όπου τα 'σπειρε
να πάει να τα θερίζει

Το Μάη εγενήθηκα
και μάγια δε φοβούμαι
κι εκείνοι που μ'εχθρεύονται
ας έρθουν να με βρούνε

Το Μάη εγενήθηκα
και μάγια δε φοβούμαι
ούτε κι αν με σκοτώσουνε
στην κλίνη που κοιμούμαι

Παραστημό παραγλυμμό
με βάλαν να θερίσω
για να με δέρνει ο άνεμος
κι ο ήλιος να μαυρίσω

Το Μάη και το θεριστή
στη γη δεντρί δεν πιάνει
μον' της αγάπης το δεντρί
καρπούς και φύλλα βγάνει

Άλλο δεν εβαρέθηκα
μον' το βαρύ δρεπάνι
μέσα στη σκάλα την πλατιά
και το κοντό κριθάρι

Όταν θα φύγω απ'το κελί
και πάω για τη σκάλα
μου έρχεται μωρέ παιδιά
να πάω για κρεμάλα

Το μάθατε μωρέ παιδιά
πως ήρχ' ο Μάης πάλι
και στο χωριό μας μένουνε
παπάδες και δασκάλοι

Ήρχεν ο Μάης κι έφερε
των κοριτσιών φακιόλια
να πάνε να θερίσουνε
να τραγουδούνε κιόλα

Ο Μάης είναι μάτια μου
όπου θερίζουν όλοι
και δεν αδειάζω να σε δω
καθημερ'νή και σχόλη

Το Μάη επαντρευόντουσαν
οι βασιλείς αρχαίοι
το Μάη θέλησα κι εγώ
για να σε κάμω ταίρι

Το Μάη τονε χαίρονται
μόνο οι παντρεμένοι
κι οι νέοι που τον λαχταρούν
φεύγουνε οι καημένοι

*Άλλο δεν εβαρέθηκα
να κουβαλάω αστάχυα
και να μου τρέχει ο ίδρωτας
να μπαίνει μες τα μάτια

*Εβγήκα και εμάζεψα
λουλούδια για στεφάνι
να στα προσφέρω αγάπη μου
γιατί εσένα πιάνει

*Η φύσις με τα άνθη της
κι ο Μάιος γιορτάζουν
και μες των νέων τις καρδιές
οι έρωτες φωλιάζουν

**Ο Μάης κάνει την αρχή
κι όλα τα δέντρα ανθούνε
που ζευγαρώνουν τα πουλιά
και σιγοτραγουδούνε

**Το Μάη τον κρεμάσανε
απάνω στο δοκάρι
του χρόνου σαν και σήμερα
θα είμαστε ζευγάρι

**Θε να σε κλέψω μια βραδιά
να πάρουμε τα όρη
να πάει η μάνα σου να βρει
την κλίνη δίχως κόρη

**Άλλο δεν εβαρέθηκα
μον’ το βαρύ δεμάτι
να τρίβονται τα άγανα
να μπαίνουνε στην πλάτη

**Το θέρος δεν ειν’ τίποτα
τ’ αλώνι είναι το ζόρι
πιο δύσκολο τα’ αλίχνισμα
που ο κόνιβος σε τρώει

Τσακίσματα

Σου 'φερα κυρά το Μάη
την Πρωτομαγιά το βράδυ

Κρίθινο ψωμί και λίγο
κι όλη μέρα μες στον ήλιο

Κρίθινο ψωμί και γάλα
κι όλη μέρα μες στη σκάλα

Ήρχ' ο Μάης ήρχ' η γεια του
ανοίξαν τα σπαρθόπουλά του

Άχου Μάη άχου Μάη
ο καημός σου θα με φάει

Άχου Μάη παινεμένε
και στον κόσμο ξακουσμένε

Μάη μου με τα λουλούδια
και με τα πολλά τραγούδια

Έλα μάτια μου σε 'μένα
κι ασ' τη μάνα που σε γένα

Έλα να σε δω να γιάνω
να μην πέσω και πεθάνω

Έλα μάτια μου έλα φως μου
λόγια μην ακούς του κόσμου

Άννα Ε. Βιτάλη

* Οι στροφές προστέθηκαν από την Κατερίνα Δ. Λαρεντζάκη

** Πηγή: Θερμιώτικα Νέα, Ιανουάριος – Φεβρουάριος – Μάρτιος 2009, από τη συλλογή του δασκάλου Σταμάτη Βιτάλη