Είναι τα βήματα μιας άλλης διαδρομής στο Αιγαίο, αυτή που μας επιφυλάσσουν οι σελίδες του λευκώματος που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Μέλισσα» και παρουσιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη.
«Ορυχεία στο Αιγαίο - Βιομηχανική αρχαιολογία στην Ελλάδα» είναι ο τίτλος του τόμου που επιμελήθηκαν ο Νίκος Μπελαβίλας και η Λήδα Παπαστεφανάκη και στις σελίδες του, μέσα από μια πλούσια και εντυπωσιακή εικονογράφηση, σύγχρονη και αρχειακή, αποκαλύπτονται παλαιά ορυχεία, λατομεία, εργοστάσια, απομεινάρια μιας βιομηχανίας που άνθησε τον 19ο και τον 20ό αιώνα σε διάφορες περιοχές του Αιγαίου. Κτίρια, περιοχές και εγκαταστάσεις που αποτελούν ένα μέρος των βιομηχανικών μνημείων της Ελλάδας.
Περίπου 200 μονάδες
Ποια είναι τα στοιχεία σε αριθμούς, έτσι όπως τα κατέγραψαν οι επιμελητές της έκδοσης; «Ορυχεία υπήρξαν σε 38 τουλάχιστον νησιά του Αιγαίου, εξαιρουμένης της Εύβοιας και της Κρήτης. Τα συγκροτήματα εξόρυξης που εντοπίστηκαν ανέρχονται σε 118. Λειτούργησαν υπό το καθεστώς μεταλλευτικής παραχώρησης ή ιδιοκτησίας ποικίλων εταιρικών σχημάτων, ελληνικών και ξένων συμφερόντων.
Τα εκμεταλλεύτηκαν είτε οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες τους είτε εργολάβοι, επίσης ατομικά ή μέσω επιχειρήσεων. Η έρευνα εντόπισε τις πολυάριθμες εξορυκτικές επιχειρήσεις που λειτούργησαν στα νησιά τον 19ο και τον 20ό αιώνα, οι οποίες φτάνουν στις δύο εκατοντάδες».
Τα πρωτεία έχουν οι δυτικές Κυκλάδες, με πρώτες την Κύθνο και τη Σέριφο και ακολουθούν Σίφνος, Μήλος, Κίμωλος, Θήρα, Ανάφη, Αμοργός, Πάρος, Αντίπαρος, Νάξος, Μύκονος, Σύρος, Τήνος, Άνδρος, Κέα και Μακρόνησος. Από τις Σποράδες, η Σκύρος και η Θάσος από το Βόρειο Αιγαίο. Από τα Δωδεκάνησα δραστηριότητα εξορυκτική και βιομηχανική είχαν Κως, Νίσυρος και Ρόδος και από τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου η Λέσβος, η Χίος, η Σάμος και η Ικαρία.
Μια πολύχρονη έρευνα που ξεκίνησε το 2000 στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος «Ιστορικά Μεταλλεία στο Αιγαίο, 19ος-20ός» του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Τα αποτελέσματα αυτής της μεγάλης διαδρομής καταγράφονται και παρουσιάζονται στον τόμο που ανέλαβε να εκδώσει η «Μέλισσα», με τη μορφή μιας τεκμηριωμένης ιστορικής ξενάγησης.
Εργάτες, δύσκολες συνθήκες ζωής μέσα σε στοές και σκόνη, πολύβουα εργοτάξια που έδωσαν στην πορεία τη θέση τους σε ερημωμένα και ερειπωμένα κουφάρια κτιρίων, που όμως διατηρούν πολλά από την παλιά τους αίγλη και κυρίως πολλά από τα πρώτα χρόνια της βιομηχανικής ανάπτυξης και παραγωγής. Νησιά αναπτύχθηκαν, πληθυσμοί μετακινήθηκαν, πόλεις έλαμψαν για να χαθούν λίγα χρόνια μετά.
«Πολύ γρήγορα, η εξορυκτική δραστηριότητα προκάλεσε ένα εσωτερικό μεταναστευτικό ρεύμα για εργασία στα ορυχεία του Αιγαίου, που προστέθηκε στις ήδη υπάρχουσες μετακινήσεις των νησιωτικών πληθυσμών. Οι νησιώτες μετακινούνταν από το ένα νησί στο άλλο, για να εργαστούν με σχέσεις εξαρτημένης εργασίας στα ορυχεία. (...)
Στο β΄ μισό του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα Μηλιοί μεταλλωρύχοι εργάζονται στο Λαύριο, λατόμοι από την Τήνο δουλεύουν στα λατομεία της Πάρου και της Σκύρου, νησιώτες από τη Μύκονο, τη Μήλο, την Πάρο, την Κάρπαθο, την Αμοργό, την Εύβοια καταφθάνουν για εργασία στα μεταλλεία της Σερίφου».
Στις σελίδες του βιβλίου δίπλα στους ανθρώπους τα τεκμήρια. Χάρτες παλιοί των νησιών και των θαλάσσιων διαδρομών, πρωτοπόροι επενδυτές και τοπία που αποτυπώνουν πλέον το μοναδικό χρωματολόγιο της γης και των μεταλλευμάτων που κρύβει.
Της Όλγας Σέλλα
Πηγή: www.kykladesnews.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου